Ardanuç, Artvin ilinin bir ilçesidir. 962 km² alana yayılan ilçede, 2000 sayımına göre 14.477 nufus yaşamaktadır.
Tarihi [değiştir]
Ardanuç ve çevresinde yerleşim, M.Ö. 2000 Yıllarına kadar Hurriler ve Mitannilerin Çoruh boylarına yerleşmelerine kadar dayanmaktadır. Ardanuç yöresinin kayıtlara geçmesi ilk defa Urartular döneminde olmuştur. Van kalesindeki Urartu devleti yıllığından anlaşıldığına göre; Kral ll.Şaduri M.Ö. 753'te Çoruh boylarındaki Kulkh krallığını yenerek itaat altına almıştır. Bugüne kadar Ardanuç ilçesinde Urartu dönemine ait yazılı bir belgeye rastlanmamıştır.Ancak Ardanuç adının Urartu Güneş Tanrısı Ardini adına yaptırılan tapınaklarla ilgili olabileceği düşünülmektedir.
M.Ö.VII.yuzyılda Ardanuç ve çevresinde İskit (Saka) Türkleri boyundan Taokların yerleştiği bilinmektedir. Sakaların yöreye yerleşmesinden beş asır sonra Tarihte Eski Oğuzlar diye bilinen Arsaklı hanedanı hukmetmiştir. Bu hanedanlık, hakimiyeti altındaki bu bölgeyi sancaklara bölerek yönetmiştir. Tavusker olarak adlandırılan Ardanuç kesiminin bu son sancakidaresinin merkezi olduğuna şüphe yoktur.
575 Yılında Bizans İmparatoru Jüstinyen eski Oğuzlar diye anılan Bagratlı soyundan Guaram'ı Ardanuç ve çevresine İlbeyi olarak tayin etti. Ardanuç Gevhernik kalesi Bagratlılar hanedanı döneminde inşa edilmiştit. Emevi Halifesi II. Mervan döneminde itaat altına alınmış ve 744 yılında Ardanuç Kalesinin burçları yıktırılmıştır. Ardanuç Bagratlı Kralı Aşut Bey (786-826) müttefikleri Bizanslılardan aldığı yardım ile Klarcet ve Şavşat’ta bozulup yıkılan kaleleri yeniden onarttırdı. Bu arada Emevi halifesi II. Mervan 744'teki yıkımından beri yüzüstü kalan Ardanuç kalesini imar ile tahkim edip, başkent yaptı. Ardanuç Bagratlıları bazen Bizans hakimiyetine geçip Selçuklulara baş kaldırmışlar, bazen de Bizans’ın kışkırtmalarına aldırmadan Selçukluların yüksek hakimiyetini tanımak zorunda kalmışlardır. Alparslan’ın ölümünden sonra Bizans’tan himaye görüp Selçuklulara başkaldıran II. Gorgi (1072-1088) Kafkasların kuzeyinden inen Şaman ve Hristiyan Kıpçak Türklerinin yardımıyla Ardanuç ve çevresinde ki hakimiyet alanını genişletti.
Sultan Melikşah’ın 1080 yılında gönderdiği Emir Ahmet, Posof üzerinden Bagratlıları yenerek Çoruh boylarını fethetti.
Erzurum’da kurulan Saltuklu beyliği ile Bagratlılar arasında sürekli mmücadeleler olmuş,Ardanuç alınamamıştır.Anadolu’nun Moğollar tarafından istilası üzerine Ardanuç ve çevresi Moğol hakimiyetine geçmiştir.
Kanuni Sultan Süleyman döneminde Erzurum Beylerbeyi İskender Paşa Kıpçak sülalesinin Ardanuç kalesinde oturan ve İran’a tabi olan XIV.Atabeki II. Keyhüsrev’den 33 günlük bir kuşatmadan sonra Ardanuç kalesini Osmanlı Ülkesine katmıştır.(13 Mayıs 1551)
1877-1878 Osmanlı-Rus savaşına kadar Osmanlı egemenliğinde kalan Ardanuç,bu savaştan sonra imzalanan Berlin Antlaşması’nın 58. maddesi gereği Rusya’ya savaş tazminatı olarak verilen Evliye-i Selase (Üç Sancak) içinde yer aldı. Bolşevik ihtilalinin ardından Sovyet Hükümeti ile yapılan Brest-litovsk antlaşması ile yapılan halk oylaması ile tekrar Osmanlı devletine bağlandı. Mondros Mütarekesinden sonra 1920 yılı sonlarında İngilizlerin bölgeden çekilmesiyle Gürcü kuvvetlerin işgaline uğradı. Doğu cephesi Kumandanı Kazım Karabekir Paşa’nın Ermenileri yenmesi ve Gümrü antlaşmasından sonra Batum ve Ardahan’ın dışında bütün doğu cephesindeki yerlerimiz tekrar ele geçirildi.
TBMM Hükümetinin Gürcistan hükümetine verdiği nota ile Gürcüler 23 Şubat 1921 günü işgal altında tuttukları toprakları terk ettiler ve Ardanuç 7 Mart 1921 günü Türkiye'ye katılmıştır.
1945 Yılına kadar Artvin iline bağlı bir nahiye olan Ardanuç, 1 Ağustos 1945 tarih ve 4769 sayılı Kanun ile İlçe olmuştur.
Kaynakça: Ardanuc.gov.tr (Tarih).
Nüfus
İlçenin nüfusu 2000 genel nüfus sayımına göre 14 477 'dir. Bunun 5 278 'si ilçe merkezinde, 9 199 'i ise kasaba ve köylerde yaşamaktadır.
İlçe bağlısı olarak merkez hariç olmak üzere ilçe merkezine bağlı; ? belde, ? köy ve ? mahalleden oluşmaktadır.
| Yıllara göre ilçe nüfus verileri |
| Yıllar |
Merkez |
Köyler |
Toplam |
| 2007 |
|
|
|
| 2000 |
5 278 |
9 199 |
14 477 |
| 1997 |
|
|
|
| 1990 |
5 052 |
12 730 |
17 782 |
| 1985 |
|
|
|
| 1980 |
|
|
|
| 1975 |
|
|
|
| 1970 |
|
|
|
| 1965 |
|
|
|
| 1960 |
|
|
|
